Wereldtuberculosedag 24 maart - ook in België geen verdwenen ziekte

De Duitse arts Robert Koch ontdekte op 24 maart 1882 dat tuberculose veroorzaakt wordt door de een bacterie. Op 24 maart is het Wereld Tuberculosedag om even stil te staan bij deze infectieziekte, zowel op wereldvlak als dichter bij huis in Vlaanderen en België. Tuberculose is helaas geen verdwenen ziekte. Veel mensen denken dat het een ziekte uit vervlogen tijden is, maar ze komt nog dagelijks in België voor. De ziekte komt wel veel minder voor dan vroeger en de cijfers zijn nog altijd dalende. België maakt deel uit van de landen waar tuberculose weinig voorkomt, met minder dan 10 gevallen per 100.000 inwoners per jaar.

De meest recente cijfers bij ons

In België bereikten we in 2017 een incidentie van 8,6 / 100.000 (nieuwe patiënten per honderdduizend inwoners per jaar) met 972 meldingen. Dit is licht gedaald in vergelijking met het jaar ervoor (2016) en hetzelfde als in 2014 toen we de laagste incidentie ooit bereikten.

De voorlopige cijfers van 2018 (dubbele tellingen en gewijzigde diagnoses moeten nog verwijderd worden) stijgen waarschijnlijk licht maar grote stijgingen zijn uitgesloten.

De trend over meerdere jaren heen blijft wel duidelijk dalende. De snelheid van daling zou echter hoger moeten zijn om de doelstellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie te bereiken. Die mikt op een incidentie tegen 2030 die 80% lager is dan in 2015.

In Vlaanderen waren er 386 meldingen van tuberculose in 2017 (in vergelijking met 440 het jaar ervoor) wat een incidentie geeft van 5,9 per 100.000. De incidentie in Wallonië was iets hoger (7,1 per 100.000) met 255 meldingen. Brussel Hoofdstad had met een kleine daling tot 27,8/100.000 een veel hogere incidentie, iets dat we zien in alle West-Europese grote steden.

Multidrugresistentie (MDR) onder de Vlaamse patiënten is beperkt en relatief stabiel door de jaren heen. In 2017 was dit duidelijk lager met slechts 2 patiënten (of 0,7 % van de nieuwe meldingen). Iedere patiënt met een multiresistent tuberculose blijft een bezorgdheid die extra aandacht verdient. Op wereldvlak vormt deze resistentie een enorme uitdaging.

Enkele feiten over tuberculose

Tuberculose wordt normaal overgebracht via de lucht
De tuberculosebacterie tast in de meeste gevallen de longen aan, maar kan ook andere organen raken
Tuberculose is sterk gelinkt aan armoede en sociale uitsluiting
Tuberculose valt te genezen en kan voorkomen worden. Toch waren er in in 2017 wereldwijd nog 10 miljoen zieken en blijft tuberculose op wereldschaal de dodelijkste infectieziekte met 1.6 miljoen doden in 2017. Een gebrek aan toegang tot goede diagnose en behandeling zijn oorzaken.
Het is dus een wereldwijde ziekte, die eind 19e eeuw één derde van de Europeanen aantastte en sindsdien nooit is weg geweest.
In Europa zijn de cijfers dalende in de meeste landen, zoals in Vlaanderen en België. Maar de jaarlijkse daling is te traag om eliminatie tegen 2050 te verzekeren in Europese lage incidentielanden.
Het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) en de World Health Organisation (WHO) Regional Office for Europe benadrukken dat er “geen systematische associatie is tussen migratie en de transmissie van tuberculose, dat tuberculose niet makkelijk overdraagbaar is, dat contacten beperkt zijn en dat er een laag risico is dat migranten de ziekte aan de ontvangende bevolking overdragen”.

De tijd dringt voor een tuberculosevrije wereld

Het wordt hoog tijd dat de mensheid afrekent met deze geneesbare ziekte die iedere dag nog steeds 4.500 doden veroorzaakt wereldwijd. De doelstelling van de Wereldgezondheidsorganisatie is om er tegen 2050 voor te zorgen dat tuberculose geen belangrijke bedreiging meer is voor de volksgezondheid.

Tuberculose vormt nog steeds een probleem van algemene volksgezondheid in ons land. Het behoud van een controleprogramma met voldoende mensen en middelen, aangevuld met nieuwe inzichten en technieken uit de meest recente wetenschap, is dan ook nodig om de ziekte verder onder controle te krijgen en uiteindelijk volledig van de kaart te vegen. Internationaal samenwerken, investeren in onderzoek, behouden van kennis en waakzaamheid, aangevuld met het resoluut aanpakken van armoede en ongelijkheid zijn hiervoor onontbeerlijk ( European Respiratory Society – World Health Organisaton).

Vlaams minister voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen: “Doordat tuberculose in België steeds minder voorkomt, dreigt echter de kennis over de aandoening, tuberculosediagnostiek en de behandeling bij medici en paramedici te verminderen. . Daarom blijven wij investeren in deskundigheidsbevordering bij medici en paramedici, onder andere door e-learning programma’s te ontwikkelen, te verbeteren en te promoten.”